Терминдер с?зд?г?

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Абгаздар - ?нерк?с?п ?дер?с?н?? сатыларында т?з?лет?н ж?не ластаушы заттарды? жоғарғы кон-центрациясымен сипат-талатын газдар

Абгазы - газы, образую-щиеся в промежуточных стадиях производствен-ного процесса и характе-ризующиеся высокими концентрациями загряз-няющих веществ

Exhaust gases - gases generated in the intermediate stages of the manufacturing process and are characterized by high concentrations of pollutants

Авитаминоз - д?румен жетк?л?кс?зд?г?н?? жалпы атауы; к?б?не д?румен организмге м?лдем т?спегенде байқалады

Авитаминоз - разновид-ность витаминной недо-статочности, характери-зующаяся практически полным отсутствием поступления витамина в организм

Avitaminosis - a condition resulting from a deficiency of or lack of absorption or use of one or more dietary vitamins

Ағымды санитарлык бакылау - санитарлық за?дармен бек?т?лген санитарлық талаптарды? орындалуын бақылау ?ш?н ж?рг?з?лет?н ж?йел? бақылау

Санитарный надзор - те-

кущий систематический надзор с целью контроля за соблюдением санитар-но-гигиенических тре-бований, установленных санитарным законода-тельством

Sanitary inspection -

current systematic surveillance to monitor compliance with sanitary requirements established sanitary legislation

Ағын су - суы ағып жатқан су нысаны (?зен, канал, бұлақ)

Водоток - водный объ-ект с движущейся водой (река, рукав, ручей, ка-нал)

Watercourse - is the

channel that a flowing body of water follows

Аддитивт?л?к - химия-лық заттарды? қосарла-нып ?рекет ету кез?ндег? ?серд?? н?тижес?

Аддитивность - сумма-ция эффекта при ком-бинированном действии химических веществ

Additivity - the quality or state of being additive

Адиабатты ?дер?с - ат-

мосферада жылуды? келу?нс?з ж?не шығу ?дер?с?нде ?тет?н ?дер?с. Қысымны? азаюына байланысты жоғары к?тер?лген ауа ағымы салқындайды, ал к?бейген қысымға бай-ланысты т?мен т?скен ауа ағымы жылиды

Адиабатический про-цесс - процесс, про-текающий в атмосфере без притока или отдачи тепла. Поднимающийся поток воздуха охлажда-ется за счет уменьшения давления; опускающийся поток нагревается за счет увеличения давления

Adiabatic process - is

a process that occurs without the transfer of heat or matter between a system and its surroundings

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Азаматтык тұрғын

?й - тұрғын ?й ж?не қоғамдық мекемелерд?, құрылысты, квар-талдарды, шағын ау-дандарды салу ?ш?н, сонымен қатар, қала тұрғызу мақсатын шешуге байланысты мамандандырылған құрылыс саласы

Жилищно-гражданское строительство - отрасль капитального строитель-ства, специализирующа-яся на возведении жилых и общественных зданий, кварталов, микрорайо-нов, а также на решении градостроительных задач

Civil engineering -

is a professional engineering discipline that deals with the design, construction, and maintenance of the physical and naturally built environment, including works like roads, bridges, canals, dams, and buildings

АИТВ - адамны? им-мунитет тапшылығы вирусы

ВИЧ - вирус иммуноде-фицита человека

HIV - human immunodeficiency virus

АИТВ-инфекция -

адамны? иммунитет тапшылығы вирусынан орыналған ахуал

ВИЧ-инфекция - мед-ленно прогрессирующее инфекционное заболева-ние, вызываемое ВИЧ

Human immunodeficiency virus infection - is

a disease of the human immune system caused by infection with human immunodeficiency virus (HIV)

Активт? ил - ағын суды? қауыз т?р?ндег? аэробты бактериялары

Активный ил - аэробные бактерии сточных вод в виде хлопьев

Activated sludge -

wastewater aerobic bacteria in the form of flakes

Акустикалык к?ле?ке -

қандай да болмасын тосқауылды? кей?нг? ды-быс қарқындылығыны? тез т?мендеу?

Акустическая тень - рез-кое снижение интенсив-ности звука за каким-ли-бо препятствием

Acoustic shadow - is

an area through which sound waves fail to propagate, due to topographical obstructions or disruption of the waves via phenomena such as wind currents

Акыл-ой е?бет? -

е?бект?? б?р т?р?, бұл арқылы басқару ж?не м?дени ?рекетт? орын-дайды

Умственный труд - вид

труда, в процессе кото-рого человек осущест-вляет управляющие действия и творческую деятельность

Brainwork - intellectual activity, especially as an aspect of a person's profession

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Альбедо - кез келген беткейден шағылысқан с?улел?к ж?не жарықтық с?уле ағымыны? соған т?скен с?уле ағымына қатынасы

Альбедо - отношение отраженного всей пла-нетой потока излучения к падающему на нее по-току

Albedo - is the diffuse reflectivity or reflecting power of a surface

Аммонизация (пре-аммонизация) -

залалсыздандырылған суға хлорфенолды и?с пен д?мд? болдырмас ?ш?н хлорды ?нд?рмес бұрын аммиакты қосу

Аммонизация - введение в обеззараживаемую воду аммиака до введения хлора для предотвраще-ния хлорофенольных за-пахов и прикусов

Ammoniation - to unite or treat with ammonia

Анемометр - желд?? жылдамдығын ?лшейт?н құрал (қанатты тостағаншалы, электрл?)

Анемометр - прибор для измерения скорости вет-ра (крыльчатый, чашеч-ный, электрический)

Anemometer - is a device used for measuring wind speed, and is a common weather station instrument

Антициклон - атмос-фера қысымыны? жоғарылаған аймағы ж?не б?л?г? ?детте ауа-райыны? бұлтсыз ж?не желс?з кез?нде болады. Атмосфераны? ?те жоғары ластануымен си-патталады

Антициклон - область повышенного давления атмосферы. Обычно со-провождается солнечной и безветренной погодой. Характеризуется повы-шенным загрязнением атмосферы

Anticyclone - is a

weather phenomenon large-scale circulation of winds around a central region of high atmospheric pressure, clockwise in the Northern Hemisphere, counterclockwise in the Southern Hemisphere

Антропотоксиндер -

тұрғын ж?не қоғамдық б?лмелерде ауада жиналатын адамны? т?рш?л?к ету н?тижес?нде шығарған ?н?м

Антропотоксины - про-дукты жизнедеятель-ности человека, накап-ливающиеся в воздухе жилых и общественных помещений

Anthropotoxins - human waste accumulating in the air of residential and public buildings

Артезиан суы - жер асты қысымды пластарлық сулар

Артезианские воды -

межпластовые напорные подземные воды

Artesian aquifer - is a

confined aquifer containing groundwater under positive pressure

Ассенизация алацдары -

қоқыстарды зиянсыздан-дыратын ж?не ауыл шаруашылық ?н?мдер?н себуге арналған ала?дар

Поля ассенизации - поля для обезвреживания не-чистот и посева сельско-хозяйственных культур

Field sanitation - field for disposal of sewage and planting crops

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Атмосфера - мынадай шамадағыдай процентт?к к?лем? бар жерд? қоршап жатқан газды қабықша: азот - 78,0; оттег? - 20,95; аргон - 0,93; к?м?рсу диоксид? - 0,03 ж?не басқа да газдарды? қалдықтары

Атмосфера - газовая оболочка, окружающая Землю, имеющая следу-ющий примерный состав в объемных процентах: азот - 78,0; кислород - 20,95; аргон - 0,93; диоксид углерода 0,03; следы других газов

Atmosphere - is a layer of gases surrounding a planet or other material body of sufficient mass that is held in place by the gravity of the body

Атмосферадағы заттарды? жер беткейл?к концентрациясы -

жер бет?нен 1,5-2,0 м би?кт?кте жер бет?ндег? концентрациясы

Приземная концентрация вещества в атмосфере -

концентрация вещества в атмосфере, измеренная на высоте 1,5-2,0 м от поверхности земли

Surface concentration of the substance in the atmosphere - concentration of the substance in the atmosphere measured at a height of 1,5-2,0 m above the ground

Атмосфералык ластауыштарды? резорбтивт? ?сер? -

заттарды? қанға с??ген-нен кей?нг? ұзақ ?сер?

Резорбтивное действие атмосферных загрязне-

ний - длительное дей-ствие веществ после их всасывания в кровь

Resorptive effect of atmospheric pollutants -

prolonged action of the substances after their absorption into blood

Атмосфералык ластаушыны? рефлек-торлы ?рекет? - и?с? мен т?т?ркенд?рг?ш ?сер? бар заттарды? қысқа уақыт аралығында ?сер ету?

Рефлекторное действие атмосферных загрязне-

ний - кратковременное действие веществ, обла-дающих запахом или раз-дражающим свойством

Reflex action of atmospheric pollution -

short-term effects of substances having odor or irritant properties

Атмосфераны? ластану индекс? (АЛИ) - ласта-уыш тарды? қау?пт?л?к класы индекс?н ескере отырып, ?р т?рл? елд? мекендердег? атмосфе-раны? ластану де?гей?н салыстыру ?ш?н қолда-нылатын ?лшем б?рл?к

Индекс загрязнения атмосферы (ИЗА) - от-

носительная величина, позволяющая сопостав-лять степень загрязнения атмосферы различных населенных пунктов с учетом класса опасности загрязнителей

Air Pollution Index

(API) - relative value to allow comparison with the degree of pollution of the atmosphere of the different localities based on the hazard class of pollutants

Атмосфераны? лас-таушы заттары -

халықты? денсаулығы мен қоршаған ортаға қолайсыз ?сер етет?н атмосферадағы қоспалар

Загрязняющие атмосфе-ру вещества - примеси в атмосфере, которые могут оказывать небла-гоприятное влияние на здоровье людей и окру-жающую среду

Pollutant - is a substance or energy introduced into the environment that has undesired effects, or adversely affects the usefulness of a resource

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Атмосфераны? ?з?н-?з? тазартуы -

атмосфераны? ластау-ыштардан табиғи жол-мен жауын-шашындар арқылы толық ж?не жар-тылай тазартылуы

Самоочищение атмос-феры - частичное или полное очищение атмос-феры от загрязнителей путем естественных про-цессов осаждения и вы-мывания атмосферными осадками

Self-purification of atmosphere - partial or complete purification of pollutants from the atmosphere by natural processes of deposition and leaching precipitation

Ауа алмасу жи?л?г? -

б?лме ?ш?нен 1 сағ аралығында шыққан ж?не к?рген м/кубпен алынған осы б?лмен?? ?шк? к?лем?не сай келет?н ауа м?лшер?

Воздухообмена крат-ность - параметр, по-казывающий, какое ко-личество раз (в течение 1 ч) воздух в помещении полностью заменялся на новый

Air-exchange rate - the

amount of air in m/divided by the internal volume of the room, which is supplied to or withdrawn from the room per 1 hour

Ауа кубы - рационалды вентиляция болғанда б?р адамға қажетт? б?лмен?? к?лем?

Воздушный куб - объем помещения, необходи-мый для одного человека при рациональной вен-тиляции

Air cubic - the amount of space required for one person with rational ventilation

Ауаны? иондалуы -

молекулаларды? б?л?-ну? немесе электрон-дарды? орын ауыс-тыруы н?тижес?нде ауадағы зарядталған б?лшектерд?? (ион-дарды?) пайда болуы

Ионизация воздуха - об-

разование в воздухе заря-женных частиц (ионов) за счет деления молекул или перемещения электронов

Air ionization - formation in the air charged particles (ions) by dividing the movement of molecules or electrons

Ауданды жоспарлау -

халық шаруашылық салаларын ?лкен терри-торияда мақсатқа сай, орналастыруға арналған комплекст? ?леуметт?к-экономикалық, инженерл?к-техникалық, санитарлық-гигиеналық, с?улетт?к-жоспарлық жұмыстар ж?йес?

Планировка районная -

комплекс социально-экономических, ин-женерно-технических, санитарно-гигиениче-ских и архитектур-но-планировочных мероприятий для наи-более целесообразного расселения и взаимо-увязанного размещения на больших территориях всех отраслей народного хозяйства

Area planning - complex socio-economic, engineering, sanitary and architectural and planning activities for the most appropriate resettlement and articulating placement over large areas of all industries

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Аэрация - суды? ауа оттег?с?мен қанығуы

Аэрация - обогащение воды кислородом

Aeration - is the process by which air is circulated through, mixed with or dissolved in a liquid or substance

Аэрозоль - қатты зат тарды? б?лшектер?нен (дезинтеграция аэрозольдары) ж?не сұйықтарды? тамшы-ларынан (конденсация аэрозол?) тұратын ауада қалқыған т?рде болатын дисперст?к ж?йе

Аэрозоли - дисперсные системы, состоящие из частиц твердого тела (аэрозоли дезинтегра-ции) или капель жидко-сти (аэрозоли конденса-ции), находящихся во взвешенном состоя-нии в воздухе

Aerosol - is a colloid of fine solid particles or liquid droplets, in air or another gas

Аэрос?зг? - суды с?зет?н қабаттан ?тк?зу арқылы қолданылған сулар-ды тазартуға арналған биос?зг?

Аэрофильтр (био-фильтр) -для очистки сточных вод, через за-грузку которого пропу-скается воздух

Aerofilter - a filter bed for sewage treatment consisting of coarse material and operated at high speed, often with recir-culation

Аэротенк - активт? илд?? к?мег?мен ж?не қанығу арқылы ағын су биологиялық тазартуға арналған қондырғы

Аэротенк - сооруже-ние для биологической очистки сточных вод при помощи активного ила и насыщения воздухом

Aerotank - a device for the biological purification of sewage. It is a concrete or reinforced concrete flow-through reservoir, divided by partitions into a series of corridors 8 to 10 m wide, 4 to 5 m high, and up to 150 m long

?сер ету м?лшер? (Е) -

адам организм?мен ж?не жеке органдар мен т?ндерд?? сез?мталдығын ескере отырып, барлық денен?? с?улелену зардабыны? дамуыны? қау?пт?л?к шараларыны? де?гей?

Эффективная доза (Е) -

величина, используемая как мера риска возник-новения отдаленных последствий облучения всего тела человека и отдельных его органов и тканей с учетом их радиочувствительности

The effective dose -

is the tissue-weighted sum of the equivalent doses in all specified tissues and organs of the body and represents the stochastic health risk, which the probability of cancer induction and genetic effects of ionizing radiation delivered to those body parts

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

?скери гигиена - ?скери қызметкерлерд?? ағзасына қоршаған ортаны? ?р т?рл? зи-янды факторларыны? ?сер ету за?дылықтарын зерттейт?н, жеке құрамны? жұмыс қаб?летт?л?г?н к?шейт?п, денсаулығын нығайту ж?не сақтау ?д?с?н ж?не жолын ?здест?рет?н т?рт?п

Военная гигиена - дис-циплина, изучающая закономерности влияния различных неблагопри-ятных факторов окружа-ющей среды на организм военнослужащих, раз-рабатывающая пути и способы сохранения и укрепления здоровья, повышения работоспо-собности и боеспособно-сти личного состава

Military hygiene - the

branch of hygiene that studies the influences of various environmental factors on the health of servicemen, develops measures to control the negative effects of these environmental factors on the fighting efficiency of troops, and works out scientifically grounded standards of sanitary provision for tro ops

Бас жоспар - жобала-нып отырған нысандар аумағыны? сызбасы

Генеральный план - чер-теж участка проектируе-мого объекта

General plan - is the

policy of acceptable land uses in each jurisdiction

Батометр - су

нысандарындағы ?р т?рл? тере?д?кте суды зерттеу ?ш?н арналған құрал

Батометр - прибор для отбора проб воды в вод-ных объектах на разной глубине

Bathometer - a mechanism which measures depths in water

Баяу с?зг?лер - тазар-ту ти?мд?л?г? жоғары, б?рақ ?н?мд?л?г? толық (0,1-0,3 м/сағ) ауыз суды? қабықшалы с?зу қондырғысы

Фильтры медленные - со-

оружения для пленочной фильтрации питьевой во-ды, обладающие высокой эффективностью очистки, но малой производитель-ностью (0,1-0,3 м/ч)

Slow sand Alters - are

used in water purification for treating raw water to produce a potable product

Беткей сулар - жер

бет?не е? жақын жатқан жер асты суыны? белг?л? маусымды уақытта жиналуы. Санитарлық тұрғыдан алғанда жер асты суыны? ?ш?нде сен?мд?л?г? е? т?мен

Верховодка - времен-ное, сезонное скопление подземных вод, залега-ющих наиболее близко к земной поверхности. Из подземных вод в сани-тарном отношении наи-менее надежна

Top water - water drawn off through taps from pipes in a house, as distinguished from distilled water, mineral water, etc.

Беткейл?к белсенд? заттар - нег?з?нен синтетикалық тазартқыш заттар. Су нысандарын санитарлық т?рт?б?н бұзатын, тазарту қондырғыларыны? жұмысына тосқауыл бо-латын заттар. Синоним?: детергенттер

Поверхностно-активные вещества - в основном синтетические моющие средства, нарушающие санитарный режим водных объектов и пре-пятствующие работе очистных сооружений. Синоним: детергенты

Surfactants - are compounds that lower the surface tension (or inter-facial tension) between two liquids or between a liquid and a solid. Surfactants may act as detergents, wetting agents, emulsifiers, foaming agents, and dispersants

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Биоаккумуляция -

организмдег? заттарды? м?лшер?н?? белг?л? уақыт аралығында к?бею ?дер?с?

Биоаккумуляция - про-цесс увеличения во вре-мени количества веще-ства в организме

Bioaccumulation - refers to the accumulation of substances, such as pesticides, or other organic chemicals in an organism

Биогеохимиялык про-винция - қоршаған ортада кейб?р химиялық элементтерд?? артық не кем болуынан т?р? организмдерд? ?р т?рл? ?згер?стерге ұшырататын жер аймағы

Биогеохимические про-винции - обширные тер-ритории, характеризую-щиеся избытком или не-достатком в окружающей среде некоторых хими-ческих элементов, влеку-щих за собой изменения в живых организмах. Различают естественные биогеохимические про-винции искусственные (антропогенные)

Biogeochemical province - areas on the surface of the earth which differ in terms of the content (in their soils, waters, and so on) of chemical elements or compounds to which specific biological reactions by the local fauna and flora are related

Биодеградация -

қоршаған ортада биологиялық ж?йес?н?? ?сер?мен (микроорга-низмдер) химиялық заттарды? ыдырау ?дер?с?

Биодеградация - процесс разложения химических веществ в окружающей среде под действием биологических систем (микроорганизмов)

Biodegradation - is the

chemical dissolution of materials by bacteria or other biological means

Биологиялык активт? коспалар (БАҚ) - табиғи (табиғимен б?рдей) биологиялық белсенд? қоспалар, тағаммен б?рге қолдануға болатын не-месе тағамны? ?ш?не қоспа рет?нде қолдануға болады. БАҚ - топқа б?л?нед?: нутрицевтик, парафармацевтик, про-биотик

Биологически активные до-бавки (БАД) - природные (идентичные природным) биологически активные вещества, предназначен-ные для употребления од-новременно с пищей или введения в состав пище-вых продуктов. БАД под-разделяются на 3 группы: нутрицевтики, парафарма-цевтики и пробиотики

Dietary supplement -

is intended to provide nutrients that may otherwise not be consumed in sufficient quantities

Биологиялык жас -

?рб?р с?бид?? жеке ?су ж?не даму д?режес?не байланысты бола-тын организмн?? морфофункционалдық ерекшел?ктер?н?? жиынтығы

Биологический воз-раст - совокупность морфофункциональных особенностей организма, зависящих от индиви-дуального темпа роста и развития

Biological age - is a

concept used loosely and with little objectivity to describe a shortfall between a population cohort average life expectancy and the perceived life expectancy of an individual of the same age

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Биологиялык кұндылык - амин қышқылдармен тағамдық заттар-да қаныққандығын, н?руызға деген қажетт?л?г?н анықтайды

Биологическая цен-ность -степень соот-ветствия аминокислот-ного состава пищевого белка потребностям ор-ганизма. Биологическая ценность характеризует-ся показателем амино-кислотного скора

Biological value -

a measurement of the efficiency of the protein content in a food for the maintenance and growth of the body tissues of an individual

Биологиялык тоған -

?рк?нд? суды табиғи жағдайда тазалау ?ш?н жасалған қондырғы

Биологический пруд -

сооружение для естест-венной очистки сточных вод

Biological pond - structure for natural wastewater treatment

Биотермиялык каме-

ра - қатты ?н?мдерд?? қалдықтарын залалсыздандыруға арналған қондырғы

Биотермические каме-

ры - сооружения для обезвреживания твердых отходов

Biothermal camera -

facilities for disposal of solid waste

Биотрансформация -

метаболизм ?сер?нен организмдег? заттарды? ?згеру?

Биотрансформация -

превращение вещества в организме в результате метаболизма

Biotransformation -

the series of chemical reactions that occur in a compound, especially a drug, as a result of enzymatic or metabolic activities by a living organism

Биофильтр - микроорга-низмдерд?? к?мег?мен с?зг?н?? суды с?зет?н қабатыны? бет?нде биологиялық қабықша т?зу арқылы ?рк?нд? суды биологиялық тазартуға арналған қондырғы

Биофильтр - сооруже-ние для биологической очистки сточных вод при помощи микро-организмов, создающих биологическую пленку на поверхности загрузки фильтра

Biofllters - an emission control device that uses microorganisms to destroy volatile organic compounds and hazardous air pollutants

Болжамды кау?пс?з ?сер децгей? (БҚ?Д) - сақтық санитарлы бақылау кез?нде есептеу ?д?с?мен ?нд?р?с нысандарын жо-балауда тағайындалатын атмосфералық ауаны ластаушы заттарды? уақытша гигиеналық норматив?

Ориентировочный безопас-ный уровень воздействия (ОБУВ) - временный гигиенический норматив для загрязняющего ат-мосферу вещества, уста-навливаемый расчетным методом для целей про-ектирования промышлен-ных объектов на стадии предупредительного сани-тарного надзора

The estimated safe level of exposure - temporary health standard for air pollutants set by the calculation method for the design of industrial facilities during preventive health surveillance

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Болжамды рұксат ет?лген концентрация (БРЕК) -

топырақтағы химиялық заттарды? м?лшер?н?? уақытша гигиеналық норматив?

Ориентировочные до-пустимые концентрации (ОДК) - расчетные нормативы содержания химических веществ в почве

Estimated permissible concentrations - calculated values for the content of chemicals in the soil

Бофорт шкаласы -

0-ден 12-ге дей?нг? шартты ?лшемдерден анықталатын желд?? к?ш?н бағалайтын шкала

Бофорта шкала - шкала оценки силы ветра, вы-раженная в условных единицах от 0 до 12

Beaufort scale - is an

empirical measure that relates wind speed to observed conditions at sea or on land. Its full name is the Beaufort wind force scale, although it is a measure of wind speed and not of force in the scientific sense

Бъеф - суды б?геу қондырғыларына қатысты су ағыныны? б?л?г?. Жоғары ж?не т?менг? бъеф болып б?л?нед?

Бьеф - часть водоема, реки, канала, располо-женная по течению выше водозаборного сооруже-ния (плотины, шлюза) или ниже его. Различают верхний и нижний бьеф

Canal pound - is the

stretch of level water impounded between two canal locks

Вертикалд? жоспар-

лау - қала салу кез?ндег? жерд?? реньеф?н ұйымдастыру

Вертикальная плани-ровка - организация рельефа местности в гра-достроительстве

Vertical layout - organization of relief in urban planning

Газдарды? диффузия-

сы - молекулаларды? қозғалысы ?сер?нен бай-ланыстырушы газдарды? араласуы арқылы гомогенд? қоспа т?сет?н

?дер?с

Диффузия газов - про-цесс, в результате кото-рого контактирующие газы перемешиваются в результате движения молекул, образуя в итоге гомогенную смесь

Diffusion of gases -

a natural process, essential in respiration, in which molecules of a gas pass from an area of high concentration to one of lower concentration

Герц - секундына б?р тербел?ске те?, ?лс?н-?лс?н болатын тербел?стер жи?л?г?н?? ?лшем б?рл?г?

Герц - единица частоты периодических колеба-ний, равная одному ко-лебанию в секунду

Hertz - is the unit of frequency in the International System of Units (SI). It is defined as one cycle per second

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Гигиена - адамны? денсаулығына, оны? жұмыс қаб?летт?л?г?не ж?не ?м?р?н?? ұзақтығына ?сер етет?н факторларды зерттейт?н, ауруларды? алдын алу ж?не денсаулықты қорғауға арналған жағдайлар жасау ша-раларын жасайтын медицинаны? б?л?г?

Гигиена - раздел меди-цины, изучающий влияние факторов окру-жающей среды на здоровье человека, его работоспособность и продолжительность жизни, разрабатываю-щий мероприятия по предупреждению болезней и созданию условий, обеспечиваю-щих сохранение здоровья

Hygiene - is a set

of practices performed for the preservation of health. While in modern medical sciences there is a set of standards of hygiene recommended for different situations, what is considered hygienic or not can vary between different cultures, genders and etarian groups

Гидрогеология - жер

асты сулары туралы ғылым

Гидрогеология - наука о подземных водах

Hydrogeology - is the

area of geology that deals with the distribution and movement of groundwater in the soil and rocks of the Earth's crust (commonly in aquifers)

Гидрометрия - су

нысандарыны? т?рт?б?н бақылау

Гидрометрия - наблюде-ние за режимом водных объектов

Hydrometry - the science and technology of measuring specific gravities, particularly of liquids

Градирня - ?нд?р?с нысандарында қайта қайтару су-мен қамтамасыз ету ж?йес?нде суды салқындату ?ш?н қолданылатын қондырғы

Градирня - сооружение для охлаждения воды в системе оборотного водоснабжения про-мышленных объектов; сооружение для аэрации питьевой воды

Cooling tower - is a

heat rejection device which extracts waste heat to the atmosphere through the cooling of a water stream to a lower temperature

Грунт сулары - жер

бет?нен кей?нг? б?р?нш? су т?ркелет?н қабатта орналасқан жер асты сулары

Грунтовые воды - по-

стоянные подземные воды, расположенные на первом от поверхности земли водоупорном слое

Groundwater - is the

water located beneath the earth's surface in soil pore spaces and in the fractures of rock formations

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Гуминд? заттар - к?пте-ген жер бет? суларыны? т?с?н ?згертет?н, жер қыртысындағы ?с?мд?к-тер мен жануарларды? ыдырауы кез?нде пайда болатын органикалық заттар

Гуминовые вещества -

органические вещества, образующиеся при раз-ложении растительных и животных остатков в почве, придающие окраску многим поверх-ностным водам

Humic substances - are

major components of the natural organic matter (NOM) in soil and water as well as in geological organic deposits such as lake sediments, peats, brown coals and shales

Гумус - жер

қыртысындағы микроор-ганизмдермен, тек сырт-тан т?скен, б?гделер?н есептемегендег?, жер қыртысындағы органикалық заттар

Гумус - органические вещества почвы, синте-зированные почвенными микроорганизмами, за исключением чужерод-ной органики, поступив-шей извне

Humus - organic matter that has decayed to a relatively stable, amorphous state. It is an important biological constituent of fertile soil

Дамушы, шынығуға бағытталған норма -

гигиеналық норма-тивтер балалар мен жас?сп?р?мдерд?? қалыпты дамуына жағдай жасауы керек

Развивающая, трениру-ющая направленность норм - гигиенические нормативы должны спо-собствовать оптимально-му развитию детей и подростков

Developing, coaching orientation standards -

hygiene regulations should promote the optimal development of children and adolescents

Данилюк ?д?с? -

Данилюкт?? графиг?н қолданып, табиғи жарықтық коэффициент?н (ТЖК) анықтау ?д?с?. Ескертпел? санитарлық бақылауда қолданылады

Данилюка метод - метод определения коэффи-циента естественного освещения (КЕО) при помощи графиков Данилюка. Применяется в предупредительном са-нитарном надзоре

Method Daniluk -

method of determining the rate of natural light with the help of graphs Danyluk

Дезинфекция - патогенд? микроорганизмдерд? жою ?ш?н қолданылатын ??деу

Дезинфекция - обра-ботка с целью удаления патогенных микроорга-низмов

Disinfectants - are substances that are applied to non-living objects to destroy microorganisms that are living on the objects

Денитрификация -

бос азотты? б?л?ну? арқылы нитраттар мен нитриттерд?? тотықсыздануы

Денитрификация - вос-становление нитратов и нитритов с выделением свободного азота

Denitriflcation - a process occurring widely in nature whereby nitrates are reduced to molecular nitrogen by bacteria

Депрессия т?т?кшес? - су

алудан пайда болған жер асты суыны? де?гей?н?? т?мендеу?

Депрессионная воронка -

пониженная поверхность подземных вод, обуслов-ленная водоотбором

Depression funnel - reduced surface groundwater due to water intake

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Дефлектор - ауаны? сорып шығарылуын ?дету ?ш?н вентиляция т?т?кшес?не орнатылған қалқанша

Дефлектор - насадка на вентиляционную трубу для усиления тяги

Deflector - a plate, baffle, or the like that diverts the flow of a forward-moving stream

Дефолиант - орақ басталар алдында ?с?мд?ктерд?? жапы-рағын арылту ?ш?н қолда-нылатын химиялық зат

Дефолиант - химиче-ское вещество для удале-ния листьев у растений в предуборочный период

Defoliant - is any

chemical sprayed or dusted on plants to cause its leaves to fall off

Децелерация (ретар-дация) - ?су мен даму ?дер?с?н?? баяулауы

Децелерация (ретарда-ция) - замедление про-цессов роста и развития

Deceleration - decrease in rate or speed

Диоксин - бензолды? кейб?р хлорланған қоспаларын ??деуде қолданылатын қосалқы ?н?м. Барлық химиялық қосындыларды? ?ш?нде диоксин - е? улы ж?не тератогенд?с?

Диоксин - побочный продукт при производ-стве ряда хлорированных соединений бензола. Из всех известных хи-мических соединений диоксин - одно из наи-более токсичных и тера-тогенных

Dioxins - are by-products of various industrial processes, and are commonly regarded as highly toxic compounds that are environmental pollutants and persistent organic pollutants

Доза - ?сер берет?н объект?с?не б?р рет ж?не белг?л? уақыт б?рл?г?ндег? енг?з?лет?н заттарды?, энергияны? м?лшер?

Доза - количество веще-ства или энергии, поступа-ющее в объект воздействия при разовом введении или за единицу времени

Dose - a specific quantity of a therapeutic drug or agent taken at any one time or at specified intervals

Дренаж - суды жи-нау ж?не шығару ?ш?н қолданылатын қондырғы

Дренаж - устройство для отбора и отвода воды

Drainage - is the natural or artificial removal of surface and sub-surface water from an area

Дыбыс - қандай да б?р к?шт?? ?сер?нен серп?мд? ортаны? (ауа, суық, қатты) толқын т?р?зд? тербел?с?. Дыбыс к?ш?, қысымы, жылдамдығы, жи?л?г?мен сипатталады. Адамны? есту анали-заторы 16-20 000 Гц аралығындағы дыбысты қабылдайды

Звук - волнообразные колебания упругой среды (воздушной, жидкой, твердой) при воздей-ствии на нее какой-либо силы. Слуховой анализа-тор человека восприни-мает звуки в пределах от 16 до 20 000 Гц

Sound - is a vibration that propagates as a typically audible mechanical wave of pressure and displacement, through a medium such as air, and water

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Дыбыс де?гей? - жи?л?к сипаттамасы есту анали-заторыны? қабылдауына жақындатылған, ?лшем б?рл?г? - децибел А; октаваларға б?л?нбеген дыбыс қысымыны? жал-пы де?гей?

Звука уровень - суммар-ный уровень звукового давления без деления по октавам, дающий при-ближенную частотную характеристику восприя-тия слуховым анализато-ром. Измеряется в децибелах А

Sound level - overall sound pressure level without division by octaves, which gives an approximate frequency response of the auditory perception analyzer

Дыбыс кысымы - ды-

быс пен атмосфералық қысымға қосымша шақырылатын қысым. Ньютонны? 1 шаршы метрге қатынасымен ?лшенед? (Н/м²)

Звуковое давление - дав-ление, вызываемое зву-ком дополнительно к ат-мосферному. Измеряется в ньютонах на 1 м² (Н/м²)

Sound pressure - is the

local pressure deviation from the ambient (average, or equilibrium) atmospheric pressure, caused by a sound wave

Дыбыс кысымыны? де?гей? - дыбысты? е? толық акустикалық де?гей? октавалық жолақ жи?л?г?ндег? сипаттамасы

Звукового давления уровень - наиболее полная акустическая характеристика звука в октавных полосах частот. Измеряется в децибелах

Sound pressure level -

the most complete characteristic of acoustic sound in octave bands

Е?бек - адамны? ?з қажетт?л?г?н қамтамасыз ?теу ?ш?н қоршаған ортадағы заттарды? т?р?н ?згерт?п, ы?ғайлап, мақсатына с?йкес жасалған ?с-?рекеттер?н айтады

Труд - целесообразная деятельность человека, направленная на сохра-нение, видоизменение, приспособление среды обитания для удовлет-ворения своих потреб-ностей

Work - purposeful human activity aimed at the preservation, modification, adaptation habitat

Ескертпел? санитарлык бакылау - жа?адан ғимараттарды, қондырғыларды, технологиялық ?дер?стерд? ж?не т.б. жобалау мен құрылыс ж?рг?зу кез?нде санитарлық-гигиеналық ережелер мен норма-ларды орындау ?ш?н ж?рг?з?лет?н шаралар

Санитарный надзор пре-дупредительный - меры по обеспечению выпол-нения санитарно-гигие-нических правил и норм в процессе проектиро-вания и создания новых зданий, сооружений, технологических про-цессов

Sanitary inspection warning - enforcement of sanitary rules and norms in the process of designing and building new buildings, structures, processes

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Жалпы санитар-лы к?рсетк?ш - су

нысандарыны? табиғи ?з?н-?з? тазарту ?дер?с?ндег? химиялық заттарды? ?сер ету к?рсетк?ш?

Общее микробное число (ОМЧ) - общее число мезофильных аэробных и факультативно анаэро-бых микроорганизмов, способных образовывать колонии на питательном агаре при температуре 37 °С в течение 24 ч

Total bacterial count -

determination of the total number of bacteria in the sample examined microscopically, then a calculation of the number per ml. These do not distinguish between viable and non-viable organisms

Жеке бас гигиена-

сы - ?рб?р адамны? салауатты ?м?р салтын (С?С) қалыптастыруға ж?не қамтамасыз етуде, ж?йеге келт?рет?н эле-мент

Личная гигиена - систе-мообразующий элемент формирования и обеспе-чения здорового образа жизни (ЗОЖ) каждого человека

Personal hygiene - a division of hygiene that elaborates the problems of maintaining and strengthening man's health by the observance of a hygienic regimen in one's personal life and activity

Желд?? кау?пт? жылдамдығы - лас-тауыш к?здер?нен шыққан ауадағы қоспаларды? жер бет? концентрациясыны? максималдық м?н? белг?ленет?н тағайындалған би?кт?ктег? желд?? жылдамдығы

Опасная скорость ветра -

скорость ветра на уста-новленной высоте, при которой приземная кон-центрация примеси от ее источника достигает максимального значения

Breakdown wind speed - wind speed at a specified height, at which the surface concentration of the impurity of the source reaches the maximum value

Желд?? розасы - осы

аудан бойынша желд?? т?рт?б?н (румба бойынша қайталануын) сипаттай-тын диаграмма

Роза ветров - диаграм-ма, характеризующая режим ветра в данном районе (повторяемость по румбам)

Wind rose - is a graphic tool used by meteorologists to give a succinct view of how wind speed and direction are typically distributed at a particular location

Же? т?р?зд? с?зг? - ша?далған технологиялық газ-дарды тазарту ?ш?н қолданылатын матадан жасалған с?зг?

Фильтры рукавные -

тканевые фильтры для очистки запыленных тех-нологических газов

Filter bags - fabric filters for cleaning dusty process gases

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Жер асты суларыны? жа-санды толтырылуы - жер

бет? суы б?л?г?н?? жер асты су ж?ру к?к жиег?не бағытталуы

Искусственное пополне-ние подземных вод -

направление части по-верхностных вод в под-земные водоносные горизонты

Artificial recharge of groundwater - direction of the surface water in aquifers

Жер кыртысыны? -

антропогенд?к ?с-?рекетт?? ?сер?нен ласта-ушы заттар табиғаттағы нысандарында қолайсыз ?сер етет?н м?лшерде жер қыртысында жина-латын заттар

Загрязняющее почву вещество - вещество, накапливающееся в поч-ве в результате антропо-генной деятельности в количествах, оказыва-ющих неблагоприятное воздействие на природ-ные объекты

Polluting the ground substance - substances stored in the soil as a result of human activities in the quantities that have an impact on the natural features

Жер кыртысыны? ?з?н-?з? тазартуы - жер

қыртысыны? етет?н миграция ?дер?с? арқылы ластауыштарыны? кон-центрациясын азайту қаб?лет?

Самоочищение почвы -

способность почвы уменьшить концен-трацию загрязняющих веществ в результате протекающих процессов миграции

Soil self-cleaning -

ability of the soil to reduce the concentration of pollutants as a result of the processes of migration

Жер кыртысыны? санитарлык жағдайы -

адам мен жануарларды? денсаулығына ?сер?н тиг?зет?н жер қыртысыны? физикалық-химиялық ж?не биологиялық қажеттер?н?? жиынтығы

Санитарное состояние почв - совокупность физико-химических и биологических свойств почвы, которые обу-славливают ее влияние на здоровье человека и животных

Sanitary state of soil -

a set of physico-chemical and biological properties of the soil, which cause its impact on human and animal health

Ж?тылған энергия (H) -

бұл затқа бер?лген ионды с?улен?? энергиясыны? к?рсетк?ш?

Поглощенная доза (H) -

величина энергии иони-зирующего излучения, переданная веществу

Absorbed dose - is a

fundamental dose quantity D representing the mean energy imparted to matter per unit mass by ionizing radiation

Жыртылған ала?дар -

ауыл шаруашылық мақсатына пайдаланбай сұйық қалдықтарды залалсыздандыруға арналған ала?

Поля запахивания - поля для обезвреживания не-чистот без использования в сельскохозяйственных целях

Field plowing - field for disposal of sewage without the use for agricultural purposes

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Зияндылыкты? лимит-теуш? белг?с? - атмосфе-ралық ауаны?, суды?, топырақты?, тағамдар-ды? химиялық ластау-шыларыны? қолайсыз ?сер?н анықтайтын ж?не е? аз табалдырықты ?сер?мен сипатталатын химиялық заттарды? зияндылығыны? к?рсетк?ш?

Лимитирующий признак вредности - один из признаков вредности хи-мических загрязнителей атмосферного воздуха, воды, почвы, пищевых продуктов, определяю-щих преимущественное неблагоприятное воз-действие и характери-зующийся наименьшим порогом действия

Limiting harmful index - one of the signs of chemical hazard of air pollutants, water, soil, food, determining the predominant adverse effects and is characterized by the lowest threshold for action

?рк?нд? суларды кайта-

дан - тазаланған ағын суды қосымша тазарту ?ш?н қайтара тазалау (физикалық, химиялық, биологиялық тазалау)

Доочистка сточных вод (третичная очистка) -

дополнительная очистка очищенных сточных вод (физическая, химичес-кая, биологическая)

Afterpuriflcation of sewage water - additional cleaning of treated wastewater

Изосызык - белг?л? б?р к?рсетк?шт?? б?рдей мақсаттағы сызығы (схе-мада, картада)

Изолиния - линия (на схеме, карте) равного значения какого-либо показателя

Contour line - is a curve along which the function has a constant value

«Итай-Итай» ауруы -

организмге кадмийд?? т?су н?тижес?нде пайда болатын ауру

Болезнь «Итай-Итай» -

заболевание, вызываемое поступлением в орга-низм кадмия

Itai-Itai disease - was

the name given to the mass cadmium poisoning in Toyama Prefecture, Japan, starting around 1912. The cadmium poisoning caused softening of the bones and kidney failure

Ингаляциялык химиялык - организмге ингаляциялық жол-мен т?сет?н химиялық заттарды? м?лшер?

Ингаляционная хими-ческая нагрузка - ко-

личество химических веществ, поступивших в организм ингаляцион-ным путем

Inhalation of the chemical load - the amount of chemicals entering the body by inhalation

Ингаляция - заттарды? организмге тыныс алғанда ауамен т?су т?с?л?

Ингаляция - способ поступления веществ в организм с вдыхаемым воздухом

Inhalation - the drawing of air or other substances into the lungs

Инсекцидтер - зиян-ды ж?нд?ктерге қарсы қолданылатын пести-цидтер

Инсектициды - пести-циды, используемые для борьбы с вредными на-секомыми

Insecticide - is a

substance used to kill insects

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Инсоляциялык сызғыш -

инсоляция ұзақтығын графикалық м?л?метпен анықтауға арналған м?лд?р материалдағы сызба

Инсоляционная линей-

ка - чертеж на прозрач-ном материале для опре-деления на графических документах продолжи-тельности инсоляции

Insolation line - drawing on a transparent material to determine, on the graphic documents insolation duration

Инсоляция - бер?лген де?гейде горизонтал-ды ала?ны? б?р ?лшем б?рл?г?нде т?сет?н т?к к?н радиациясыны? м?лшер?

Инсоляция - количество прямой солнечной радиа-ции, падающей на едини-цу горизонтальной пло-щадки на данном уровне

Insolation - is the total amount of solar radiation energy received on a given surface area during a given time

Казармалык орналасты-

ру - арнайы белг?ленген мекемелерде орналасады

Казарменное размеще-

ние - расположение войск в специальных, рассчитанных на дли-тельное пребывание зданиях

Barrack accommodation - location of troops in special designed for prolonged exposure buildings

Қайтарылымды сумен камтамасыз ету - тазалан-ғаннан кей?нг? ?нерк?-с?пт?к қолданылған суды қайтадан пайдалану

Водоснабжение оборот-

ное - повторное исполь-зование промышленных сточных вод после их очистки

Circulating water supply - reuse of industrial waste water after cleaning

Қала кұрушы фактор-

лар - қаз?рг? кездег? бар елд? мекендерд? дамыту ж?не жа?аларын салу-ды қажет етет?н халық шаруашылығыны? элемент?

Градообразующие факто-

ры - элементы произ-водства, которые непос-редственно обуславлива-ют развитие существую-щих населенных мест и строительство новых

City-forming factors -

elements of production, which directly contributes to the development of existing residential areas and the construction of new

Қалдык хлор - суға енг?з?лген хлор мен суды? хлор с???рг?шт?г? арасындағы айырмашылық

Хлор остаточный - раз-ница между внесенной в воду дозой хлора и хлор-поглощаемостью воды

Chlorine residual - difference between the water introduced into and absorbed dose of chlorine

Канализация - шаруа-шылық, ?нд?р?с, н?серл? ?рк?нд? суларды ағызып шығару. Канализация-ны? ж?йелер?: б?л?нген (толық, толық емес) жар-тылай б?л?нген жалпы-лай б?л?нген, жалпылай ағызу

Канализация - отведе-ние бытовых, промыш-ленных и ливневых сточ-ных вод. Существующие системы канализации: раздельная (полная, не-полная), полураздельная, общесплавная

Sanitary sewer -

is an underground carriage system specifically for transporting sewage from houses and commercial buildings through pipes to treatment or disposal

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Канцероген - қатерл? ?с?к шақыратын химиялық, физикалық, биологиялық нысандар

Канцероген - химиче-ский, физический или биологический объект, способный вызвать зло-качественную опухоль

Carcinogen - is any

substance, radionuclide, or radiation that is an agent directly involved in causing cancer

Каптаж - бұлақтан не-месе қайнардан ағып жатқан суды жинайтын арнайы құрылым

Каптаж - специальное сооружение для сбора воды, истекающей из ключа или родника

Tapping - special facilities for the collection of water flowing out of a key or a spring

Қау?пт?л?к класы -

химиялық заттар 4 қау?пт?л?к класына б?л?нген: 1 - ?те қау?пт? заттар; 2 - жоғары қау?пт?; 3 - қау?пт?; 4 - аз қау?пт?

Классы опасности - вы-

делено 4 класса опасно-сти химических веществ: 1-й - чрезвычайно опас-ные вещества; 2-й - вы-сокоопасные; 3-й - опас-ные; 4-й - малоопасные

Dangerous goods - are

solids, liquids, or gases that can harm people, other living organisms, property, or the environment

К?ш? ?зен - ұзындығы 200 км-ге дей?н, 2000 км²-ден аспайтын ауданы бар ?зен

Малая река - река, про-тяженностью до 200 км, имеющая бассейн пло-щадью не более 2000 км²

Little river - river, extending up to 200 km, which has a swimming pool area not exceeding 2,000 km²

Климат - ауа райыны? к?п жылдық т?рт?б?

Климат - многолетний режим погоды, харак-терный для какой-либо местности

Climate - is a measure of the average pattern of variation in temperature, humidity, atmospheric pressure, wind, precipitation, atmospheric particle count and other meteorological variables in a given region over long periods of time

Коагулянттар -

сұйықтардағы ұсақ қалқыған б?лшектерд? жабыстырып, тұнбаға т?с?рет?н заттар

Коагулянты - вещества, введение которых в жид-кость, содержащую мел-кие взвешенные частицы, вызывает их слипание и выпадение в осадок

Coagulant - promoting or accelerating coagulation of blood

Коагуляция - коллоидты ж?не ұсақ дисперст? су қосындыларыны? мо-лекула аралық тартылыс к?ш?н?? н?тижес?нде ?зара жабысып ?лкею ?дер?с?

Коагуляция - процесс укрупнения коллоид-ных и тонкодисперсных примесей воды, проис-ходящий в результате их взаимного слипания под действием сил молеку-лярного притяжения

Coagulation - is the

process by which blood forms clots

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Коли-индекс - 1 л

судағы ?шек таяқшасы бактериялар тобыны? жалпы саны

Коли-индекс - число бактерий группы кишеч-ной палочки в 1 л воды

Coli index - a quantitative index of the fecal contamination of water or food products

Коли-титр - қорект?к ортадағы ?шек таяқшасы бактериялар тобыны? топырақ сығындысыны? себу материалындағы е? аз м?лшер?

Коли-титр - наименьшее количество посевного материала почвенной вытяжки, дающее на пи-тательной среде развитие бактерий группы кишеч-ной палочки

Coli titer - the least amount of seed soil extract, yielding nutrient medium the development of Escherichia coli

Конвекция - жылуды? ауа ағысымен бер?лу?

Конвекция - передача тепла воздушными по-токами

Convection - is the

concerted, collective movement of groups or aggregates of molecules within fluids (e.g., liquids, gases) and rheids, either through advection or through diffusion or as a combination of both of them

Кондукция - жылуды? т?й?су арқылы бер?лу?

Кондукция - передача тепла при непосред-ственном контакте

Conduction - transferring heat by direct contact

Контаминат - ластаушы

Контаминат - загрязни-тель

Contaminat - polluter

Концентрация - қорша-ған орта нысандарыны? массасы мен к?лем?н?? ?лшем б?рл?г?не, биоматериалға ж?не т.б., келет?н химиялық қосындыны? м?лшер?

Концентрация - количе-ство химического соеди-нения на единицу массы или объема объекта окружающей среды, биоматериала и т.д.

Concentration - in

chemistry, measure of the relative proportions of two or more quantities in a mixture

Қор коэффициент? -

жануарларға т?ж?рибе ж?рг?зу арқылы бек?-т?лген уды? созылмалы ?сер?н?? табалдырығын т?мендету жолымен адамға арналған санитарлық стандарт де?гей?н анықтауда қолданылатын к?рсетк?ш

Коэффициент запаса -

величина, используемая при обосновании уровня санитарного стандарта для человека, путем уменьшения порога хро-нического действия яда, установленного в опытах на животных

Assurance factor -

value used in the justification of the level of sanitary standards for the person by reducing the threshold of chronic effects of the poison, established in animal experiments

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Қоршаған ортаны? антропогенд? ластануы -

адамны? ?с-?рекет? н?тижес?нде ластануы

Антропогенное загрязне-ние окружающей среды -

загрязнение, обуслов-ленное деятельностью человека

Anthropogenic pollution - contamination caused by human activities

Қуа? жерд?? гидроло-гиясы - жер бет? су-ларын қарастыратын гидрологияны? б?л?м?

Гидрология суши - раз-дел гидрологии, рассма-тривающий, поверхност-ные воды

Surface-water hydrology - is a field that encompasses all surface waters of the globe (overland flows, rivers, lakes, wetlands, estuaries, oceans, etc.)

Құм ұстағыш - ағар суды? ауыр минерал-ды қосындыларын тұндыруға арналған қондырғы

Песколовки - соору-жение механической очистки сточных вод для осаждения тяжелых ми-неральных примесей

Grit chambers -

a chamber designed to remove sand, gravel, or other heavy solids that have subsiding velocities or specific gravities substantially greater than those of the organic solids in waste water

Құрылысты шектеу

ала?ы - жерден 2 м би?кт?кте рұқсат ет?лген шект?к де?гей (ПДУ) жоғары болатын терри-тория Қ?НА-ны? сыртқы шекарасын е? би?к ғимаратты? жоғарғы қабатында ПДУ-ға с?йкестенд?р?лген электромагнитт?к ?р?ст?? энергия ағыныны? тығыздығыны? ППЭ де?гей?мен анықталады

Зона ограничения за-стройки (ЗОЗ) - тер-ритория, где на высоте более 2 м от поверхности земли превышаются ПДУ. Внешняя граница ЗОЗ определяется по максимальной высоте зданий , на уровне верх-него этажа которых уров-ни электромагнитного поля не превышают ПДУ

Zone building limit -

territory, where at an altitude of more than 2 m from the ground surface exceeds the maximum permissible levels

Қызылсызык - құрылыс территориясы мен к?ше арасындағы шекара

Красная линия - граница между улицей и террито-рией застройки

Red line - boundary between the street and the area development

Қышкыл жауын -

сутект?к к?рсетк?ш? (рН) 5,6 т?мен жауын

Кислотный дождь -

дождь, водородный по-казатель (рН) которого меньше 5,6

Acid rain - is a rain or any other form of precipitation that is unusually acidic, meaning that it possesses elevated levels of hydrogen ions (low pH)

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Ларвицидтер -

дерн?с?лдер мен зиянкес ж?нд?ктерд?? құрттарына қарсы қолданылатын пе-стицидтер

Ларвициды - пестици-ды, используемые для уничтожения личинок и гусениц вредных на-секомых

Larvicides - is an insecticide that is specifically targeted against the larval life stage of an insect

Лидар - шығатын т?т?нн?? тығыздығын анықтауға арналған құрал

Лидар - прибор, приме-няемый для определения плотности дымовых выбросов

Lidar - is a remote sensing technology that measures distance by illuminating a target with a laser and analyzing the reflected light

Люкс (лю) - жарық ағыны 1 люменге те? 1 м² ауданды жарықтандыру б?рл?г?. Люмен (лм) - жарық ағыныны? б?рл?г?

Люкс (лк) - единица ос-вещенности, равная освещенности поверхно-сти площадью в 1 м² при световом потоке в 1 люмен

Lux - is the SI unit of illuminance and luminous emittance, measuring luminous flux per unit area

Люксметр -

жарықтандыруды ?лшейт?н құрал

Люксметр - прибор для измерения освещен-ности

Luxmeter - a portable instrument for measuring illumination; a type of photometer

Максималды рұксат ет?лген де?гей (МРД) -

азық-т?л?ктег? пестицидтерд?? мак-сиалды рұқсат ет?лген де?гей?. «Рұқсат ет?лген қалдық м?лшер?» - халықаралық термин бойынша

Максимально до-пустимые уровни (МДУ) - максимально допустимые уровни со-держания пестицидов в продуктах питания. Международный термин, соответствующий терми-ну «допустимые остаточ-ные количества»

Maximum permissible levels - maximum permissible levels of pesticides in food

Материалды куму-ляция - қайта ?сер ету н?тижес?нде организмдег? заттарды? м?лшер?н?? к?бею?

Кумуляция материаль-

ная - увеличение ко-личества вещества в ор-ганизме при повторном воздействии

Material accumulation - increase the amount of substance in the body by repeated exposure

Межень - су

нысандарындағы жыл сайын маусымды суды? е? аз де?гей?

Межень - ежегодный сезонный наименьший уровень воды в водном объекте

Baseflow - is the

portion of streamflow that comes from «the sum of deep subsurface flow and delayed shallow subsurface flow»

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Метантенк - ағар суды? қалдықтарын ашытуға арналған құрылым. Ашу ?дер?с?н?? пайда болған метан отын рет?нде қолданылады

Метантенк - сооруже-ние для сбраживания осадка сточных вод, об-разующихся в результате брожения метана

Onsite sewage facilities - are wastewater systems designed to treat and dispose of effluent on the same property that produces the wastewater

Микроб саны -

1 мл судағы

микроорганизмдер саны

Микробное число - чис-ло микроорганизмов в 1 мл воды

Microbial count - the

number of microorganisms in 1 ml of water

Микрос?зг? - фото ж?не зоопланктондардан суды тазалайтын қондырғы

Микрофильтр - соору-жения для очистки воды от фито- и зоопланктона

Microfllters - a device plugged into a phone socket to separate the phone line from the broadband line

Минаматауруы - метил сынапты? организмге т?су?нен туатын ауру. Алғаш рет Жапон ел?нде анықталған (Минамат бұғазында)

Минамата - заболева-ние, вызываемое по-ступлением в организм металла ртути. Впервые описано в Японии (залив Минамата)

Minamata disease -

is a neurological syndrome caused by severe mercury poisoning

Мониторинг - қоршаған орта нысандарыны? гигиеналық нормаларға с?йкест?г?н бақылап ластану д?режес?н ?рдайым қадағалау ж?йес?

Мониторинг - система регулярного наблюдения степени загрязнения объектов окружающей среды по отношению к гигиеническим норма-тивам

Monitoring - the act

of observing something (and sometimes keeping a record of it)

Мутаген - организм-де тұқым қуалайтын ?згер?стерд? шақыратын фактор

Мутаген - фактор, способный вызвать в ор-ганизме изменения на-следственных свойств

Mutagen - is a physical or chemical agent that changes the genetic material, usually DNA, of an organism and thus increases the frequency of mutations above the natural background level

Нематоцидтер - жұмыр құрттармен к?ресуге арналған пестицидтер

Нематоциды - пести-циды, используемые для борьбы с круглыми червями

Nematicides - a substance or preparation used for killing nematodes parasitic to plants

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Нитрификация - су ж?не топырақта нитрифицир-ленген бактерияларды? к?мег?мен аммоний тұздарыны? ?с?мд?ктер с???рет?н нитраттарға айналуы

Нитрификация - пре-вращение нитрифици-рующими бактериями аммонийных солей поч-вы и водных объектов в нитраты, усваиваемые растениями

Nitrification - the

oxidation of the ammonium compounds in dead organic material into nitrites and nitrates by soil nitrobacteria, making nitrogen available to plants

Нитрозаминдер -

жоғары канцерогенд?л?к белсенд?л?г? бар заттар

Нитрозамины - веще-ства, обладающие высо-кой канцерогенной ак-тивностью. Образуются при взаимодействии нитритов (нитратов) с аминами

Nitrosamines - any

one of a class of neutral, usually yellow oily compounds containing the divalent group = NNO

Норма тұраксыздығы (ауыспалы) - белг?л? жас аралығында норма ?з қалпында қалады ж?не ол аяқталғаннан кей?н жа?амен алмастырылады

Непостоянство (сменяе-мость) норм - нормы со-храняют свое значение в определенном возрастном интервале и по его окон-чании заменяются но-выми

Volatility standards -

norms retain their value in a certain age range and after the overwritten

Озондау -

дезинфекциялауға, орга-никаны тотықтыру ?ш?н жағымсыз и?с пен д?мд? кет?ру ?ш?н суға немесе ағар суға озонды қосу

Озонирование - добав-ление озона к воде или сточным водам с целью дезинфекции, окисле-ния органики, удаления неприятного вкуса или запаха

Ozonation - the act

of treating with ozone; also, the act of converting into, or producing, ozone; ozonization

Органолептика - суды? т?с?н, д?м?н, и?с?н, сыртқы к?р?н?с?н сипат-тайтын қасиет?

Органолептический -

определение, характери-зующее свойства воды, такие как цвет, вкус, запах и внешний вид

Organoleptic - relating to perception by a sensory organ

Орташа ?л?м доза-

сы - зерттеуге алынған жануарларды? 50%-ын ?л?мге ұшырататын зиянды химиялық заттарды? м?лшер?

Доза средняя смертель-

ная - количество вред-ного химического веще-ства, вызывающее гибель 50% группы подопытных животных

Median lethal dose -

the amount of a drug or other substance that, when administered to a group of experimental animals, will kill 50 per cent of the group in a specified time

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Оттег?н?? биохимиялык

т?уелд?л?г? (БПК) - бес

т?ул?к ?ш?нде (БПК₅) немесе 20 т?ул?к ?ш?нде (толық БПК) 20 °С тем-пературада 1 л судағы органикалық заттарды? биологиялық тотығуына қажетт? мг оттег?н?? м?лшер?

Биохимическая потреб-ность в кислороде (БПК) - количество кислорода в мг, которое необходимо для био-химического окисления органических веществ, содержащихся в 1 л воды, в течение 5 сут (БПК₅) или 20 сут (полное БПК) при температуре 20 °С

Biochemical oxygen demand - the amount of oxygen in mg, which is necessary for the biochemical oxidation of organic substances, contained in 1 liter of water

Пестицидтер -

?с?мд?ктерд? аурулардан, зиянкес, арам ш?птерден қорғауға арналған ж?не ?р т?рл? ауыл шаруашылық мақсатта қолданылатын заттарды? жалпы аты

Пестициды - собира-тельное название ве-ществ, применяемых для защиты растений от сор-няков, болезней, вреди-телей, а также для других сельскохозяйственных целей

Pesticides - are substances meant for attracting, seducing, destroying, or mitigating any pest

Полихлорланған би-фенилдер - жоғарғы биологиялық активт?л?г? бар, химиялық синтетикалық қосындылар. Қоршаған ортада тұрақтылығы жоғары, май т?ндер?нде жиналады

Бифенилы полихлорнро-ванные - синтетические химические соединения, обладающие высокой биологической актив-ностью. Проявляют большую устойчивость в окружающей среде, нака-пливаются в живой ткани

Biphenyls polychlori-nated - is a synthetic organic chemical compound of chlorine attached to biphenyl, which is a molecule composed of two benzene rings

Радиациялык гигие-на деген?м?з - адам ағзаларына ионды с?уле к?здер?н?? т?рлер? мен ?сер?н?? ж?не оны? қоршаған ортаға радиациялық қау?пс?зд?г?н зерттеуге, адам денсаулығын қорғау мен медициналық алдын алуға бағытталған жеке дербес ғылым

Радиационная гигиена -

самостоятельная меди-цинская профилактиче-ская наука, изучающая условия, виды и послед-ствия воздействия ис-точников ионизирующих излучений на организм и разрабатывающая меры радиационной безопас-ности и защиты окружа-ющей среды, направлен-ные на охрану здоровья человека

Radiation hygiene -

a branch of hygiene that studies the influence of ionizing radiation on human health and develops measures of radiation protection

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Радиоактивт?л?к - белг?л? элементтерд?? ?з бет?нше атом ядросында басқа элементтерд?? ядросына айналып, н?тижес?нде ионды с?уле шығаратын атом ядросыны? құрамы

Радиоактивность -

свойство ядер атомов определенных элементов самопроизвольно (т.е. без каких-либо внешних воздействий) превра-щаться в ядра атомов других элементов с испу-сканием при этом иони-зирующих излучений

Radioactivity - spontaneous disintegration or decay of the nucleus of an atom by emission of particles, usually accompanied by electromagnetic radiation

Радиотоксикалык -

радиобелсенд? изотоптарды? орга-низмге т?скендег? аз немесе к?п м?лшердег? патологиялық ?згер?стер?

Радиотоксичность -

свойство радиоактив-ных изотопов вызывать большие или меньшие патологические измене-ния при попадании их в организм

Radiotoxicity - the

harmful effect of chemical substances as a result of their content of radioactive elements in various concentrations

Резистентт?л?к -

организмн?? ?р т?рл? факторларды? ?сер?не тұрақтылығы

Резистентность - устой-чивость организма к воздействию различных факторов

Resistance - the opposition to a flow of electric current through a circuit component, medium, or substance

Салыстырмалы р?дсатет?лген де?гей? -

тек ескертпел? санитарлық бақылауда қолданылатын, судағы химиялық заттарды ?демел? т?с?лдер арқылы уақытша норматив?

Ориентировочный допус-тимый уровень - разра-ботанные ускоренными методами временные содержания химических веществ в воде, приме-няемые только на стадии предупредительного са-нитарного надзора

Approximate allowable level - time of chemicals in the water that are applied only at the stage of preventive health surveillance

СанЕмН - санитарлық ережелер мен нормалар

СанПиН - санитарные правила и нормы

SanPiN - sanitary norms and rules

Санитария - халықты? денсаулығы мен тұрмыс жағдайын жақсартуға арналған гигиеналық шаралар

Санитария - система гигиенических меро-приятий, направленных на улучшение состояния здоровья населения, оздо-ровление условия жизни

Sanitation - is the hygienic means of promoting health through prevention of human contact with the hazards of wastes as well as the treatment and proper disposal of sewage wastewater

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Санитарлык инспекция -

ССРО-да 1960 ж. санитарлық-эпиде-миологиялық қызметке ауыстырылған, мемлекетт?к санитарлық бақылау органы

Санитарная инспекция -

орган государственного санитарного надзора, который с 1960 г. в СССР возложен на санитарно-эпидемиологическую службу

Sanitary inspection -

organ of state sanitary inspection

Санитарлык корғаныс зонасы (СҚЗ) - ластау-ыш заттарды? концен-трациясы гигиеналық нормаларға с?йкес келу ?ш?н, зиянды заттарды? атмосферада қау?пс?з таралуын қамтамасыз етет?н ?нд?р?с мекемес? мен халық тұратын ауданға дей?нг? терри-тория

Санитарно-защитная зона (СЗЗ) - территория, соз-данная между промыш-ленным предприятием и районом проживания населения для охраны его здоровья, обеспечива-ющая пространство для безопасности рассеива-ния в атмосфере вредных выбросов так, чтобы кон-центрации загрязнителей соответствовали гигиени-ческим нормам

Sanitary protection zone - territory established between industry and area of residence of the population to protect their health, providing space for security atmospheric dispersion of emissions so that the concentration of pollutants consistent with hygiene standards

Санитарлык к?зету ала-

?ы - шаруашылық-ауыз су құбырларында ж?не сумен қамтамасыз етет?н су к?здер?нде суды? сапасыны? т?мендеу?н?? алдын алатын санитарлық-эпидемиологиялық ерек-ше т?рт?п орнатылған территория немесе аква-тория. ?ш белдеу т?р?нде ұйымдастырылады: 1 - қата? т?рт?п белдеу?, 2, 3 - шектелген т?рт?п белдеулер?

Зона санитарной ох-раны - территория и акватория, на которых устанавливается особый санитарно-эпидемио-логический режим для предотвращения ухуд-шения качества воды ис-точников водоснабжения и водопроводов хозяй-ственно-питьевого на-значения. Организуется в составе трех поясов: 1-й пояс - строгого ре-жима, 2-й и 3-й - пояса ограничений

Source Water Protection - is protecting source water (including water from lakes, rivers and underground aquifers) from overuse and contamination

Санитарлык ?тк?зг?ш -

халыққа санитарлық та-зарту, ки?м-кешектер?не дезинфекция, дезинсек-ция ж?рг?зу ?ш?н арнайы жасалған б?лме

Санитарный пропуск-

ник - специальное обо-рудованное помещение для санитарной обработ-ки людей, дезинфекции, дезинсекции их одежды и обуви

Sanitary inspection room - specially equipped rooms for the sanitization of people, disinfection of clothing and footwear

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Санитарлык стати-стика - халықты? санитарлық жағдайын зерттеу ?ш?н қолданылатын статистикалық т?с?лдер жиындығы

Санитарная статисти-

ка - совокупность ста-тистических методов для изучения санитарного состояния населения

Sanitary statistics - set

of statistical methods for studying the health of the population

Санитарлык техника -

елд? мекендерд? сумен, канализация, жылыту ж?йес?, вентиляция, санитарлық тазарту-мен қамтамасыз ету ?ш?н қолданылатын техникалық құралдар жиынтығы

Санитарная техника -

совокупность техниче-ских средств водоснаб-жения, канализации, отопления, вентиляции, очистки населенных мест

Sanitary engineering -

a field of civil engineering concerned with works and projects for the protection and promotion of public health

С?улел? су коймасы -

жер асты суларын жи-найтын құрылым. Ол ра-диалды с?уле с?зг?лерден құралған

Лучевой водозабор - со-

оружение для забора подземных вод, состоя-щее из радиальных лу-чей - фильтров

Radiation intake - construction for groundwa-ter abstraction, consisting of radial rays

Селитебт?к территория -

қаланы? тұрғын ж?не қоғамдық құрылыстар, к?шелер, аудандар орналасқан б?л?г?

Селитебная территория -

часть территории города, занятая жилой и общественной за-стройкой, улицами и площадями

Residential area -

is a land use in which housing predominates, as opposed to industrial and commercial areas

Септик - ағын суды? аз м?лшер?н (25 м³) тау дей?нг? тазартуға арналған қондырғы. Ағын су баяу ағып ?тет?н б?р немесе б?рнеше каме-радан тұратын горизон-талды т?рдег? тұндырғыш тұнбасы ш?р?ген и?с шығарып ашиды

Септик - сооружение для очистки неболь-ших объемов (до 25 м³/сут) сточных вод. Представляет собой отстойник горизонталь-ного типа, состоящий из одной или нескольких камер, через которые очень медленно протека-ет сточная вода. Осадок сбраживается с выделением гнилост-ного запаха

Septic tank - is a key

component of the septic system, a small-scale sewage treatment system common in areas with no connection to main sewage pipes provided by local governments or private corporations

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Скруббер - шашыраған сұйықтан ?тк?зу арқылы газ қоспасын қатты ж?не қосындылардан тазар-ту ?ш?н қолданылатын қондырғы

Скруббер - устройство для очистки выбросов путем улавливания твер-дых и газовых примесей из газовой смеси, пропу-скаемой через распылен-ную жидкость

Scrubber - systems are a diverse group of air pollution control devices that can be used to remove some particulates and/or gases from industrial exhaust streams

Смог - к?н с?улес?н?? ?сер?нен ж?рет?н фотохимиялық реак-циялардан пайда бо-латын, атмосфераны? интенсивт? ластануындағы газдар мен қатты қоспаларды? тұманмен қосындысы

Смог - газообразные и твердые примеси в сочетании с туманом, образующиеся в резуль-тате фотохимических реакций под действием солнечного света, созда-ющие интенсивное за-грязнение атмосферы

Smog - is a type of air pollutant

Спецификалык норма -

?с?п келе жатқан ағзаны? ?м?р с?ру ортасыны? факторларына аса сез?мталдығы

Специфичность норм -

развивающийся орга-низм более чувствителен к факторам среды оби-тания

Speciflcity of the standards - developing organism is more sensitive to the factors of the environment

Су айрык - араласқан су жинағыштарды? арасындағы шекара

Водораздел - разница между смежными водо-сборами. Водосбор - часть земной поверх-ности или толща почв и горных пород, откуда вода поступает к водно-му объекту. Различают поверхностный и под-земный водосборы

Drainage divide -

is the line that separates neighbouring drainage basins

Суару ала?ы - ағын суларды биологиялық тазарту қондырғысы ж?не ауыл шаруашылық дақылдарын ?с?руге қолданылады

Поля орошения - соору-жение биологической очистки сточных вод. Используется также для выращивания сельскохо-зяйственных культур

Disposal fields - a system of trenches containing coarse aggregate and distribution pipes through which septic-tank effluent may seep into the surrounding soil

Суат - құрлықтағы су ағысыны? болуы немесе м?лдем жоқ су нысаны (к?л, су қоймасы, б?гет)

Водоем - водный объект в углублении суши с за-медленным движением воды или полным его от-сутствием (озеро, водо-хранилище, пруд)

Waterbody - is any significant accumulation of water, generally on a planet's surface

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Суаттар суыны? ?з?н-?з? тазартуы - органикалық ж?не жартылай органикалық табиғи биологиялық ж?не физикалық-химиялық ?дер?стер емес заттарды? трансформациясы ?се-р?нен суды? тазалануы

Самоочищение воды во-доемов - очищение воды в результате естествен-ных биологических и физико-химических про-цессов, трансформации органических и частично неорганических веществ

Self-purification of water - purification of water as a result of natural biological and physico-chemical processes of transformation of organic and inorganic substances in part

Су ж?рг?зуш? - керект? бағытқа суды ?келу ж?не ?кету ?ш?н жасалған гидротехникалық қондырғы

Водовод - гидротехни-ческое сооружение для подвода или отвода воды в заданном направлении

Sluice - a channel that carries a rapid current of water, esp one that has a sluicegate to control the flow

Су кұбырыны? тора-

бы - тұтынатын жерге су ?келет?н су құбыры ж?йес?. Бұл су құбыр ж?йес? ше?берл? (бұнда тұтынушыға суды б?рнеше жақтан беред?) ж?не тұйықталған (бұнда суды тұтынушыға б?рақ жақтан беред?) болып б?л?нед?. Санитарлық тұрғыдан тұйықталған құбыр қолайсыз

Водопроводная сеть -

система трубопроводов с сооружениями на них для подачи воды к мес-там ее потребления. Может быть кольцевой (подающей воду по-требителю с нескольких сторон) и тупиковой (подающей воду потре-бителю только с одной стороны). С санитарной точки зрения тупиковые сети ненадежны

Water-supply - is the

provision of water by public utilities, commercial organisations, community endeavors or by individuals, usually via a system of pumps and pipes

Су к?зету зонасы - су

қоймасыны? барлық территориясын қамтитын санитарлық к?зету зонасы

Водоохранная зона -

зона санитарной охраны, распространяющаяся на всю площадь водосбора

Water protection zone -

sanitary protection zone, which covers the entire catchment area

Судағы химиялык заттарды? зияндылык к?рсект?ш? - судағы химиялық заттарды нормалауды? зияндылық к?рсетк?ш?кез?нде зиян-дылықты? мынандай к?рсетк?штер?н қарасты-рады: органолептикалық, жалпы санитарлық, сани-тарлық-токсикологиялық

Показатели вредности для химических веществ в воде - при нормирова-нии химических веществ в воде изучают следую-щие показатели вредно-сти: органолептический, общесанитарный, сани-тарно-токсикологиче-ский

Indicators of harmful chemical substances in water - for regulations of chemicals in the water harmfulness study the following parameters: sensory, general sanitary, sanitary-toxico-logical

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Судағы химиялык факторларды? зияндылығыны? гигиеналык критерии? -

халықты? суды қолдануын нашарла-татын к?рсетк?штер жиынтығы

Гигиенические критерии вредности химических факторов воды - сово-купность показателей ухудшения водопользо-вания населения

Hygienic criteria of harmfulness of chemical factors of water - set

of indicators worsening water populations

Суды дайындау - суды су тұтынушыларды? тала-бына келт?руге арналған технологиялық ??деу

Водоподготовка -

технологическая обра-ботка воды для приведе-ния ее в соответствие с требованиями потре-бителей

Industrial Water Treatmen - is key to

effective operations at a refining or petrochemical complex

Суды колдану - халық шаруашылығында ж?не тұрғындарды? суға қажетт?л?г?н қанағаттандыру ?ш?н су нысандарын қолдану. Суды қолдануды? 1-ка-тегориясына су нысан-дарын шаруашылық ауыз су рет?нде ж?не тамақ ?нерк?с?б?н?? мекемелер?н сумен қамтамасыздандыру жатады. 2-категорияға м?дени-тұрмыстық қажетт?л?к спорт ж?не рекреация ?ш?н суды қолдану жатады

Водопользование - ис-

пользование водных объектов для удовлетво-рения нужд населения и производства. К первой категории водопользо-вания относится исполь-зование водного объекта в качестве источника хозяйственно-питьевого водоснабжения и для во-доснабжения предпри-ятий пищевой промыш-ленности. Ко второй категории водопользо-вания относится исполь-зование водного объекта для культурно-бытовых нужд населения, рекреа-ции и спорта

Water management -

the use of water bodies to meet the needs of the population and production

Суды ластаушы заттар -

суды? сапасыны? нор-масын бұзатын заттар

Загрязняющие воду веще-ства - вещества, вызы-вающие нарушение норм качества воды

Water pollutant - substances that cause a violation of water quality standards

Суды м?лд?рленд?ру -

суды қалқыған ж?не коллоидты заттардан тазарту

Осветление воды - уда-ление из воды взве-шенных и коллоидных веществ

Water clearing - removing water from suspended and colloidal substances

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Суды? дегазациясы -

судан ер?ген газдарды кет?ру

Дегазация воды - удале-ние из воды растворен-ных газов

Degassing - removing dissolved gases from water

Суды? евтрофика-

сы - суды биогенд? элементтерд?? жиылуы н?тижес?нде су нысан-дарында биологиялық ?н?мн?? жоғарылауы

Евтрофирование вод -

повышение биологиче-

ской продуктивности

водных объектов

в результате накопления

в воде биогенных

элементов

Eutrophication of water - increase the biological productivity of water bodies as a result of the accumulation of nutrients in the water

Суды? инфильтрация-

сы - суды? топырақтағы кезектер? арқылы с?з?лу?

Инфильтрация воды -

просачивание через поч-ву, происходящее пре-имущественно по порам

Infiltration of water -

percolation through the soil, which occurs mainly through the pores

Суды? инфлюациясы -

грунттағы жарық ж?не бос жерлер арқылы суды? топырақта с?з?лу?

Инфлюация воды - про-сачивание через грунт, происходящее преиму-щественно по трещинам и пустотам

Infiltration - is the

process by which water on the ground surface enters the soil

Суды? лайлылығы -

судағы қалқыған б?лшектерд?? болу де?гей?

Мутность воды - сте-пень содержания в воде взвешенных частиц

Turbidity - is the

cloudiness or haziness of a fluid caused by large numbers of individual particles that are generally invisible to the naked eye, similar to smoke in air

Суды с?зу - майда кедект? материалдан ?тк?зу арқылы суды ?лшенген б?лшект? заттардан арылтуға арналған техникалық ?дер?с

Фильтрация воды -

технический процесс освобождения воды от взвешенных веществ путем ее пропускания через мелкопористый материал

Water filtration - technical process of release of water from suspended solids by passing it through a fine-pored material

Суды тұтыну - белг?л? уақыт аралығында тұтынушыға бер?лет?н немесе ?н?мн?? ?лшем б?рл?г?не қажетт? суды? к?лем?

Водопотребление удель-

ное - объем воды, пода-ваемой потребителям в интервал времени или на единицу продукции

Specific water consumption - the amount of water supplied to customers in a time interval or unit production

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Су нысандарыны? санитралык т?рт?б? -

су нысандарында биохимиялық ж?не кей жағдайда химиялық ?згерулер мен судағы эко-ж?йен?? ?м?р с?ру?не байланысты органикалық ластауыштарды? табиғи ?з?н-?з? тазарту ?дер?стер?н?? жиынтығы

Санитарный режим объектов - совокупность процессов естественного самоочищения водных объектов от органиче-ских загрязнителей, про-исходящих за счет био-химических и отчасти химических превраще-ний и обусловленных жизнедеятельностью водной экосистемы

Sanitary objects mode -

a set of processes of self-purification of natural waters from organic pollutants occurring due to biochemical and chemical reactions, and partly due to the vital functions of the aquatic ecosystem

Суперхлорлау - қау?пт? эпидемиологиялық жағдайда ж?не суды? хлормен контакт?леу уақытын жетк?л?кт? ұстау м?мк?н болмағанда ауыз суды хлорды? артық до-засымен хлорлау

Суперхлорирование -

хлорирование питьевой воды избыточными до-зами хлора при опасной эпидемической обста-новке и при невозмож-ности обеспечить доста-точное время контакта воды с хлором

Superchlorination -

is also used to disinfect water in centralized water-supply systems when there are epide-miological indications. Superchlorination is followed by dechlori-nation, that is, the removal of excess chlorine by physical or chemical methods

С?зу ала?ы - ағын су-ларды тек биологиялық тазарту ?ш?н

қолданылатын қондырғы

Поля фильтрации - со-

оружения, используемые только для биологиче-ской очистки сточных вод

Filtration fields - structures used only for biological wastewater treatment

С?зг?ш кұдыктар - су

?тк?збейт?н ж?не баяу с?з?лет?н жерлерде ағын суларды жер асты с?зу ?ш?н қолданылатын қондырғы

Фильтрующие колодцы -

сооружения для биологи-ческой очистки неболь-ших количеств сточных вод (до 1 м³/сут)

Filtration wells - facilities for biological purification of small amounts of wastewater

С?зг?ш траншеялар (кұмды-тасты с?зг?лер) -

су ?тк?збейт?н ж?не баяу с?з?лет?н жерлерде сулар-ды жер астында с?зу ?ш?н қолданылатын қон-дырғы. Құм мен тасты? қабатындағы суды шашы-рататын ж?не дренаж-ды құбырлардан тұрады

Фильтрующие траншеи (песчано-гравийные фильтры) - сооружения для подземной фильтра-ции сточных вод на во-донепроницаемых и сла-бофильтрующих грунтах. Состоят из дренажных и оросительных труб в слое песка и гравия

Filtration trench - facilities for underground wastewater infiltration with waterproof bottoms

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Табиғи жарык коэффи-циент - б?лме ?ш?ндег? жарықты? сыртқы жарыққа қатынасы, пай-ызбен к?рсет?лген

Коэффициент естествен-ной освещенности -

отношение освещен-ности в искомой точке помещения к единов-ременной, освещенное рассеянным светом под открытым небом, выра-женное в процентах

Coefficient of natural light - the ratio of light to the desired point of the room to the lump-lit light scattering in the open air, expressed as a percentage

Тағамдык кұндылык -

тағамдық азықтарды? барлық жағынан, осы бер?лген тағамны? физиологиялық қажетт?л?г?н ж?не энер-гия к?з? болып табылады

Пищевая ценность - вся

полнота свойств пище-вых продуктов, включая обеспечение данным про-дуктом физиологических потребностей человека в основных пищевых веще-ствах и энергии

Food value - denotes all the fullness of the properties of food, including ensuring this product is physiological needs essential nutrients and energy

Температуралык гради-

ент - ?рб?р 100 м жоғары к?тер?лген сайын гра-дуспен алынған ауаны? температурасыны? ?згеру?. Адиабатикалық ?дер?сте ауаны? ылғал-дылығына байланысты температура 0,6-1 °С т?мендейд?. Жоғары к?тер?лген сайын ауаны? температурасыны? жоғарылауы бұрмалы температуралық градиент деп аталынады

Градиент темпера-турный - изменение температуры воздуха, выраженное в градусах на каждые 100 м подъ-ема вверх. При адиа-батическом процессе температура снижается на 0,6-1,0 °С, в зави-симости от влажности воздуха. Повышение температуры воздуха с высотой называется из-вращенным градиентом температуры

Temperature gradient -

changing the air temperature expressed in degrees per 100 m lift up

Температуралык инвер-

сия - бұрмалы темпера-туралық градиент? бар атмосфера жағдайы. Атмосфералық ластау-ыштарды? таралуына инверсиялық қабат кедерг? жасайды. Инверсиялық қабатты? т?менг? жағындағы ауада ластауыштар жиналып, жер бет? концентрация-сыны? жоғары м?лшер? пайда болады

Инверсия температур-

ная - состояние атмос-феры с извращенным температурным гради-ентом. Инверсионный слой является преградой для рассеивания атмос-ферных загрязнений. В воздушных массах, лежащих ниже инверси-онного слоя, загрязнение накапливается, создавая высокие приземные кон-центрации

Inversion temperature -

state of the atmosphere with a temperature gradient of perverse

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Температуралык страти-фикация - атмосферада ауа температурасыны? вертикалды таралуы

Температурная стратифи-кация - распределение температуры воздуха в атмосфере по верти-кали

Temperature stratiflca-tion - air temperature distribution in the atmosphere vertical

Тератоген - организм-ге ?йелд?? аяғы ауыр кез?нде ?сер еткенде ?р т?рл? туа б?ткен аурулар мен болашақ ұрпақты? дұрыс дамуына зиянды ?сер?н тиг?зет?н зат

Тератоген - вещество, при воздействии которо-го на организм во время беременности возника-ют пороки развития или отклонения в развитии потомства

Teratogen - any

substance, organism, or process that causes malformations in a fetus.

Teratogens include certain drugs (such as thalidomide), infections (such as German measles), and ionizing radiatio

Термалды су - ыстық не-месе жылы су к?здер?н?? суы

Термальная вода - вода горячего или теплого ис-точника

Thermal water - hot or

warm water source

Термофильд? ашы-

ту - термофильд? микроорганизмдерд?? пайда болуына ?сер етет?н 45-60 °С темпера-турада ?сер етет?н аэроб-ты ашыту ?дер?с?

Термофильное сбражива-

ние - процесс анаэроб-ного сбраживания при температуре 45-60 °С, способствующий раз-витию термофильных микро организмов

Thermophilic digestion - anaerobic digestion process at a temperature of 45-60 °С

Тетраэтилкорғасын -

бензинге антидентона-тор рет?нде қосылатын қосынды. Ұлылығы жоғары, қоршаған ортаны? қорғасынмен ластануына ?сер етед?

Тетраэтилсвинец - со-

единение, добавляемое к бензину в качестве ан-тидетонатора. Обладает высокой токсичностью, способствует загрязне-нию окружающей среды свинцом

Tetraethyllead - is

an organolead compound with the formula (CH₃CH₂)₄Pb

Токсикометрия -

химиялық қосындыларды? ұлылығына сандық баға беру ?ш?н қолданылатын ?д?стер мен т?с?лдер жиынтығы

Токсикометрия - сово-купность методов и при-емов исследований для количественной оценки токсичности химических соединений

Toxicometric - a set of

methods and techniques of research to quantify the toxicity of chemical compounds

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Трансформация -

қоршаған ортадағы химиялық заттарды? химиялық, физикалық, биологиялық фактор-ларды? ?сер?нен ?згеру?

Трансформация - пре-вращение химических со-единений в окружающей среде под влиянием хи-мических, физических и биологических факторов

Transformation - the

process by which deep structures are converted into surface structures using transformational rules

Турбулентт?к - ауа

массасыны? тұрақты ж?не тұрақсыз ?згеру? арқылы ауаны? араласуы

Турбулентность - интен-сивное перемешивание воздуха в результате бес-порядочных и постоянно изменяющихся воздуш-ных масс

Turbulence - is a flow regime characterized by chaotic property changes. This includes low momentum diffusion, high momentum convection, and rapid variation of pressure and velocity in space and time

Тұман - к?р?н?лу? 1 км-ден аспайтын ауадағы су б?лшектер?н?? суспен-зиясы

Туман - скопление воды в воздухе, образованное мельчайшими частичка-ми водяного пара

Fog - is a collection of liquid water droplets or ice crystals suspended in the air at or near the Earth's surface

Тұндырғыш - судағы қалқыған заттарды тұндыруға арналған гидро-техникалық қондырғы. Горизонталды, вертикалды, радиалды ек? ярусты ж?не т.б. тұндырғылар бар

Отстойник - гидротех-ническое сооружение для осаждения взве-шенных в воде частиц. Бывают горизонтальные, вертикальные, радиаль-ные, двухъярусные и другие отстойники

Retention basin - is

used to manage storm-water runoff to prevent flooding and downstream erosion, and improve water quality in an adjacent river, stream, lake or bay

Тұрғын аудан - қызмет к?рсету радиусы 1500 м кем емес мекемелер-мен, к?с?порындар орналасатын 80-нен 250 га дей?н ауданы бар селитебт? территорияны? структуралық элемент

Жилой район - структур-ный элемент селитебной территории площадью от 80 до 250 га, в пределах которого размещаются учреждения и предпри-ятия с радиусом обслу-живания не более 1500 м

Residential area -

a district where people live; occupied primarily by private residences

Тұрғын секция - п?тер-лерд?? шығатын ес?кте-р?нен б?р ғана ортақ бас-палдағы бар ж?не ғима-ратты? басқа тұйық қабырғамен б?л?мдер?нен б?л?нет?н ғимаратты? б?лшег?

Жилая секция - часть здания, квартиры, ко-торая имеет выход на одну лестничную клетку и отделенная от других частей здания глухой стеной

Residential section -

part of the building, the apartment, which has access to a stairwell and is separated from other parts of the building a blank wall

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Тұрғындар тығыздығы -

ықшам ауданны? 1 га территориясындағы (брутто) немесе ықшам ауданны? тұрғын жер?ндег? 1 га территориясындағы (нетто) тұрғындарды? саны

Населения плотность -

количество жителей на 1 га территории микро-района (брутто) или на 1 га жилой части микро-района (нетто)

Population density - is a

measurement of population per unit area or unit volume; it is a quantity of type number density

Т?зд?к орналасуда -

?скерд? жеке мақсат-тарына байланысты арнайы объект?лерде уақытша орналастыры-лады

Полевое размещение -

все виды временного расположения войск вне стационарных объектов, построенных для данной цели

Field placement - called all kinds of temporary disposition of troops out of stationary objects constructed for this purpose

Уров ауруы (Кашин- Бек) - биогеохимиялық провенцияларда кальцийд?? жет?спеу?нен ж?не стронцийд?? артық болуынан пайда болатын эпидемиялық остеоар-трит

Уровская болезнь (бо-лезнь Кашина-Бека) -

эндемический остео-артрит, наблюдаемый в биогеохимических про-винциях, с недостатком в воде кальция и избытком стронция

Kashin-Bek disease -

a form of generalized osteoarthrosis endemic in certain areas of Asia and possibly caused by eating wheat infected with the fungus Fusarium sporotrichiella

Флокулянттар - ауыз судағы қоспаларды? коа-гуляция ?дер?с?н ?детет?н зат

Флокулянты - вещества, активизирующие про-цесс коагуляции приме-сей питьевой воды

Flocculants - a substance added to a suspension to enhance aggregation of the suspended particles

Флотация - судағы дисперст? ж?не коллоид-ты қоспаларды? ауадағы ұсақ к?п?рш?ктермен жабысып, ж?з?п ж?рет?н флотациялық к?б?к т?зу?

Флотация - слипание коллоидных и диспер-сионных примесей воды с мелкими пузырьками воздуха с образованием всплывающей флотаци-онной пены

Flotation - is a method of separation widely used in the wastewater treatment and mineral processing industries

Фторатор - т?с

кариес?н?? алдына-лу ?ш?н ауыз суды фторлауға арналған қондырғы

Фторатор - установка для фторирования питье-вой воды с целью профи-лактики кариеса

Ftorator - installation for the fluoridation of drinking water, to prevent caries

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Физикалык е?бек - ?с-

?рекетт?? б?р т?р?, ол қандай да б?р энергия жұмсау арқылы т?рек-қимыл аппаратын ж?не ж?йелерд?? қызмет?не байланысты ?с-?рекетт? қолдау

Физический труд - вид

деятельности, связанный с определенными энер-гетическими затратами, обеспечивающими функционирование опорно-двигательного аппарата и систем, под-держивающих эту дея-тельность

Manual labour -

activity associated with specific energy consumption, ensuring the functioning of the musculoskeletal system and the systems that support these activities

Функционалды куму-ляция - қайта ?сер ету н?тижес?нде ?згер?ст?? прогрессивт? ?су?

Кумуляция функциональ-

ная - прогрессирующее нарастание изменений организма при повтор-ном введении вещества

Cumulation functional -

progressive increase in the changes in the body during repeated introduction of the substance

Хронологиялык жас -

д?ниеге келген уақыттан бастап, бақылау ж?рг?з?п отырған к?нге дей?нг? аралық (к?н, ай, жыл)

Хронологический воз-раст - период, про-житый ребенком от рождения до момента обследования, имеющий четкую возрастную границу (день, месяц, год)

Chronological age - the

measure of time elapsed since a person's birth

Хлораторлар - хлорлы суды дайындауға ж?не м?лшерлеуге арналған аспаптар

Хлораторы - аппараты для приготовления и до-зирования хлорной воды

Chlorinators - to treat or combine with chlorine or a chlorine compound

Хлорлау - суға хлорды? ?р т?рл? қосылыстарын енг?зу арқылы ауыз суды заласыздандыруды? е? к?п тараған т?р?

Хлорирование - наибо-лее распространенный метод обеззараживания питьевой воды путем введения в нее различ-ных соединений хлора

Water chlorination - is

the process of adding chlorine (Cl2) or hypochlorite to water

Хлор с?нiрг?шт?к -

ауыз суды

залалсыздандырғандағы суды? химиялық құрамына байланысты хлорды с???ру де?гей?

Хлорпоглощаемость -

при обеззараживании питьевой воды степень поглощения водой хлора в зависимости от ее химического состава

Chlorine absorptivity -

for disinfection of drinking water, water power absorption of chlorine, depending on its chemical composition

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Халыкты? санитарлык жағдайы сипат-тайтын комплекст? к?рсетк?штер - халықты? денсаулығыны? жағдайын: туу, ?л?м, ?м?р с?ру ұзақтығы, ауруша?дық, м?гедект?к, физикалық даму

Санитарное состояние на-селения - комплекс по-казателей, характеризую-щих состояние здоровья населения: рождаемость, смертность, продолжи-тельность жизни, заболе-ваемость, инвалидность, физическое развитие

The sanitary condition of the population - a set

of indicators characterizing the state of health of the population: fertility, mortality, life expectancy, morbidity, disability, and physical development

Циклон - ?нд?р?ст?к газдарды ша? б?лшектер?нен механикалық тазартуға арналған қондырғы. Ұсақ дисперст? ша?дар ?ш?н ти?мд?л?г? т?мен

Циклон - сооружение для механической очист-ки производственных газов от пылевых частиц (центробежный пыле-уловитель). В отношении мелкодисперсной пыли малоэффективен; силь-ный ветер вокруг области с низким атмосферным давлением

Cyclone - is an area of closed, circular fluid motion rotating in the same direction as the Earth

Ша? с?з?лет?н камера-

лар - ?р? дисперст?л? ша?дарды механикалық жолмен ұстауға арналған қондырғы

Пылеосадительные ка-меры - сооружения для механического улавлива-ния крупнодисперсной пыли

Dust precipitation chamber - mechanical structures for trapping coarse dust

Шектелген калдык сан (ШҚС) - тамақ тағамдарын тұтынатын халықты? денсаулық жағдайына ешқандай кер? ?згер?стер ?келмей-т?н ж?не келешек ұрпаққа ?з?н?? кер? ?сер?н тиг?збейт?н осы тамақтардағы химиялық заттарды? қалдық м?лшер?

Допустимые остаточные количества (ДОК) - оста-точное количество хими-ческих веществ в продук-тах питания, которые не могут вызвать отклонения в состоянии здоровья на-селения, потребляющего эти продукты, или отри-цательно влиять на после-дующие поколения

Permissible residual quantities - residual amounts of chemicals in food, which can not cause variations in the health status of the population consuming these products or adversely affect the next generation

Шект? рұксат ет?лген сапалыкшығын -

бақылау пункт?нде суды? нормаларын сақтау мақсатымен осы жерден су нысаныны? белг?ленген т?рт?б?н бұзбай, ағын судағы заттарды? м?лшер?н белг?леу

Предельно допустимый сброс - масса вещества в сточных водах, мак-симально допустимая к отведению с установлен-ным режимом в данном пункте водного объекта с целью соблюдения норм качества воды в контрольном пункте

Maximum admissible discharge - mass of the substance in the effluent, allowed for a mode set to in this paragraph of the water body in order to meet water quality standards in the checkpoint

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Шект? рұксат ет?лген тастама - ауаны? жер бет? қабатында, б?р не-месе б?рнеше ластауыш к?здер?нен шыққан ластауыш заттарды? м?лшер? ауаны? сапа-сын белг?лейт?н норма-тивтерден аспауы ?ш?н тағайындалатан ғылыми норматив

Предельно допустимый выброс - научно обосно-ванный норматив, уста-навливаемый из усло-вий, чтобы содержание загрязняющих веществ в приземном слое воздуха от источника или их со-вокупности не превыша-ло нормативов качества воздуха

Maximum permissible discharge - scientifically based standard, is set such that the content of pollutants in the atmospheric boundary layer from the source or their combination does not exceed air quality standards

Шу - адам организм?не жағымсыз ?сер етет?н ?р т?рл? қажетс?з дыбыстар немесе дыбыстарды? қосындысы

Шум - всякий нежела-тельный звук или сово-купность звуков, оказы-вающих неблагоприятное влияние на организм человека

Noise - means any unwanted sound

Шумомер - шуды ?лшеуш? құрал

Шумомер - прибор для измерения шума

Sound level meter -

is an instrument that measures sound pressure level, commonly used in noise pollution studies for the quantification of different kinds of noise, especially for industrial, environmental and aircraft noise

Экология - қоршаған ортаны? т?р? организм-мен қарым-қатынасын зерттейт?н ғылым

Экология - наука, изучающая взаимоот-ношения живых орга-низмов между собой и с окружающей их средой

Ecology - is the scientific study of interactions among organisms and their environment, such as the interactions organisms have with each other and with their abiotic environment

Эквивалентт? м?лшер

(H_T.R) - бұл орган не-месе т?ндег? жұтылған м?лшер, с?йкес келет?н ?лшенет?н коэффициентт? сол с?улен?? т?р?не к?бейту

Эквивалентная доза

(H_T.R) - поглощенная доза в органе или ткани, умноженная на соот-ветствующий взвешива-ющий коэффициент для данного вида излучения

Equivalent dose - is a

radiation-weighted dose quantity which takes into account the type of ionizing radiation producing the dose

Қазакша

Орысша

Ағылшынша

Электрл? с?зг? -

жоғары кернеумен электр аймағында ша? б?лшектер?н иондап, ?нд?р?ст?к газдар-ды ша?нан тазартуға арналған қондырғы

Фильтры электриче-ские - сооружения для очистки производствен-ных газов от золы и пыли за счет ионизации пылевых частиц электри-ческим полем высокого напряжения. Обладают высокой эффективно-стью

Electric Alters -

are analog circuits which perform signal proces sing functions, specifically to remove unwanted frequency components from the signal, to enhance wanted ones, or both

Юшо ауруы (майлы ауру) - организмге по-лихлорлы бифинилдер т?су?не байланысты пайда болған ауру. Алғаш рет 1968 ж. Жапон ел?нде анықталған

Болезнь Юшо (масляная болезнь) - заболевание, связанное с поступлени-ем в организм полихло-рированных бифенилов. Впервые описано в 1968 г. в Японии

Yusho disease (literally oil symptoms) - was

a mass poisoning by PCBs which occurred in northern Kyushu, Japan in 1968. In January 1968, rice bran oil produced by Kanemi Company in Kyushu started to become contaminated with poly-chlorinated biphenyls (PCBs) and polychlo-rinated dibenzofurans (PCDFs). The contaminated rice bran oil was then sold to poultry farmers for use as a feed supplement and to consumers for use in cooking. In February to March 1968, farmers started reporting that their poultry were dying due to apparent difficulty in breathing; altogether 400,000 birds died. About 14,000 people who had consumed the contaminated rice oil were affected in Japan